Vanavond speelt Youp van ‘t Hek zijn aller-aller-allerlaatste voorstelling. Ik maakte kennis met zijn werk in 1996 of 1997 via mijn partner. Hij was al fan sinds ‘Tunnel zonder vluchtstrook’ (1986). Bij mijn ouders thuis keken we meestal wel de oudejaarsconference, maar meer kende ik eigenlijk niet van hem. In 1998 of 1999 nam mijn partner mij voor het eerst mee naar een voorstelling. ‘De waker, de slaper en de dromer’, in Carré nog wel – met een geweldig begin waarin hij in een lamp bleek te hangen boven het toneel. Daarna zijn we nog naar verschillende shows geweest gewoon in de buurt, in Hengelo of Enschede.
Meer dan 25 jaar heb ik naar zijn shows gekeken en geluisterd en dat laatste nog wel het meest. Want in plaats van nog even tv te kijken in bed, luisteren wij vaak nog een stukje van één van Youp’s shows. Af en toe afgewisseld met Herman Finkers en Jochem Meijer, maar meestal staat er een show van Youp op. De volgende dag starten we de show dan één of twee nummers verder, omdat we die al niet meer gehoord hebben omdat we in slaap zijn gevallen. Niet omdat het niet leuk was natuurlijk, maar gewoon omdat we moe waren. En soms liggen we eerst nog een tijdje samen voor de zoveelste keer te lachen om hele grappige stukjes.
Het is dus een beetje een onderdeel van ons leven. In het dagelijks leven hoor ik regelmatig iemand iets zeggen dat me doet denken aan iets uit een show van Youp. En dat is natuurlijk nóg leuker als er op dat moment ook anderen zijn die dezelfde associatie hebben. Ik heb wel eens op het terras gezeten met anderen die ook veel stukken uit zijn shows kennen en dan vulde de één de ander aan in een poging om samen het hele stuk voor te dragen. Heel gezellig!
De laatste ronde
En toen kwam dus de aankondiging van zijn laatste show ‘De laatste ronde’. Toen ik naar kaartjes ging zoeken was alles dat een beetje in de buurt was al uitverkocht. We hadden ons er zelfs al bij neergelegd dat we niet meer bij zijn laatste show konden zijn, totdat we ongeveer een jaar geleden ineens zagen dat er allemaal nieuwe voorstellingen in de speellijst stonden. Het lukte alsnog aan kaartjes te komen voor zowel de voorstelling in Enschede als in Hengelo. Hoog achterin, dat wel, maar we waren er wel bij! Vanavond speelt Youp zijn allerlaatste voorstelling en afgelopen maandag was er een hele aflevering van Sophie & Jeroen gewijd aan Youp, wat mij aan het denken zette over het schrijven van dit blog.
Want in die uitzending werden wel een paar leuke stukjes getoond, maar ik wist dat er zo veel meer waren. Aan de hand van de website ‘Youp online‘ keek ik nog eens door de verschillende shows en herinnerde ik me steeds meer mooie stukken.
De mooiste shows
‘Ergens in de verte’ (1993) toch wel één van de mooiste shows. Met het prachtige nummer ‘Meneer Alzheimer’ over dementie en ook een hilarisch stuk over een platenfeestje en daarna eten en overnachten in het Amstelhotel. Eigenlijk heeft die show allemaal mooie liedjes: Ergens in de verte (Tekst), Waarom gaan de verkeerde mensen dood (Tekst), Meneer Alzheimer (Tekst), Wie zal mijn wagen duwen (Tekst), en Het plafond is zwak (Tekst). Het stuk over de ‘bunker van boer Buitendijk’ gaat over het gerommel met de opslag van gevaarlijke stoffen. Maatschappelijke thema’s ontbreken ook nooit in Youp’s shows. Daarover later meer.
Toch is en blijft ‘De wereld draait door’ mijn favoriete show. In mijn geheugen was deze show later, maar blijkbaar is deze al uit 2001 en dat betekent dat dit ook de show moet zijn geweest waarvoor ik ‘s ochtends al vroeg in de rij heb gestaan voor het theater in Enschede, toen de kaartverkoop nog aan de kassa was. Ik vind het zelf één van zijn mooiste shows door de totaal onverwachte wending aan het eind van het verhaal. En ik was nog helemaal overdonderd door dat einde toe hij ook nog eens het lied ‘Niemand weet hoe laat het is‘ begon te zingen (zie onderstaande video). Hét lied waarvan ik toen nog dacht dat ik het nooit live zou horen, omdat het op dat moment gewoon nog een lied was uit een eerdere show (‘Alles of nooit’, 1991). Tóch zong hij het aan het eind van de voorstelling. Ik was dolgelukkig toen ik het theater uit liep.
Na zijn gezondheidsproblemen in 2015 nam hij zich voor om het voortaan aan het eind van elke voorstelling te zingen, dus daarna heb ik het nog meerdere keren meegemaakt, maar die eerste keer was wel heel bijzonder.
Maatschappelijke thema’s
In die show zit ook een confronterend stuk over Zuster Isabella uit Ghana en de zakenman Van der Wielen die probeert om verpleegsters uit Ghana naar Nederland te laten komen om ze hier te laten werken voor minder geld dan wij de Nederlandse verpleegsters zouden moeten betalen. Het loopt ook nog even door in het volgende nummer ‘Mislukt’.
Youp snijdt vaker maatschappelijke thema’s aan in zijn shows. Hij maakt ons regelmatig duidelijk dat het helemaal niet zo verwonderlijk is dat mensen naar Nederland en Europa willen komen. En dat we zelf op televisie kunnen zien hoe het eruit ziet in andere delen van de wereld, en dat we regelmatig wegzappen van die beelden omdat we ‘op dat moment graag even rustig willen eten’.
Het lied De armen wijzen naar de lucht uit ‘Scherven’ (1997) gaat hierover. De muziek vind ik wat minder toegankelijk, maar het heeft een indringende tekst.
Kleine IJsbeer uit ‘Een vloek en een zucht’ (2017) is een heel mooi nummer over klimaatverandering (lees hier de tekst).
En in één van zijn laatste shows ‘Licht’ (2015) zingt hij het lied ‘Geloven‘ waarin hij toch ook weer een bepaalde hoop laat zien die mij heel erg aanspreekt (lees hier de tekst).
In de oudejaarsconference van het bijzondere jaar 2020 ‘Korrel zout’ (zijn laatste oudejaarsconference) heeft hij ook een mooi stuk (‘Volksvertegenwoordigerssprintje‘ en ‘Ziekenhuis‘) over de zorg en de waardering van de zorg, mede ingegeven doordat hij zelf in het begin van het jaar werd opgenomen met Corona.
Heel grappig
In die show hoor je trouwens ook duidelijk dat er veel minder publiek bij zit, omdat dat niet mocht vanwege de Coronapandemie. Wij waren zelf twee van de gelukkigen die dat jaar tóch bij een try-out van de oudejaarsconference aanwezig konden zijn (in Hengelo). En bij de voorstelling waar wij waren was het stuk over mondkapjes eigenlijk nog veel leuker dan de opname die uiteindelijk gepubliceerd is. Want hij ging-maar-door-en-ging-maar-door met allerlei verschillende voorbeelden van wanneer je wel of geen mondkapje op moest. Ik lag onderin de stoel van het lachen.
En dat doet me direct denken aan wat ik denk ik het grappigste stuk vind van Youp, namelijk over ‘het in elkaar zetten van een IKEA-stapelbed‘ uit Spelen met je leven (1995). Toen ik die voor het eerst hoorde zat ik in de bus naar de universiteit in zo’n vierzitsbankje, met een walkman op mijn hoofd en ik belandde zowat tussen de twee bankjes op de grond van het lachen. Geen idee wat de anderen in de bus ervan gemerkt hebben. De timing in dat stuk is zó goed en je hoort mensen ook echt gieren van het lachen. Het gaat maar door. Ik vind trouwens de audioversie leuker dan de video die je op YouTube terugvindt.
Ook heel grappig is het stuk over de Buurtzwerver in Spelen met je leven (1995) (vanaf 03:00 min, maar het begin is ook leuk) en hoe hij vertelt hoe handig zo’n buurtzwerver is in het geval van ‘restkennissen’ die bijvoorbeeld graag willen dat je naar hun nieuwe caravan komt kijken (vanaf 08:08 min).
Hier vind je nog een aantal grappige verhalen:
- Een stuk over de vakantie in de jaren 60 (vanaf 1:20) en de Périférique uit de show ‘Scherven’ (1997)
- Schotse vakantie uit ‘Licht’ (2015)
- Spaanse peper uit dezelfde show
- Te beroemd uit ‘Met de kennis van nu’ (2018) – vooral het stuk waarbij hij per sé over de vluchtstrook wil (tatutatuta..). Dat zie ik altijd helemaal voor me 😂
En een ander heel grappig stuk heet ‘Gewetensvragen‘ uit de show ‘De waker, de slaper en de dromer’ (1998). Dat is een stuk waarbij Youp als 19-jarige in een studentenhuis woont samen met twee anderen en waarbij ze bij worden uitgenodigd om te komen eten bij de rijke ouders van één van hen. De ándere student is iemand die hij vergelijkt met een socialist (‘de waker’) en die gaat een aantal uiterst pijnlijke vragen stellen aan de rijke vader student (‘de slaper’) waar ze zijn uitgenodigd. Zelf ziet Youp zich als de ‘dromer’ waarmee hij dit ‘het eerste paarse studentenhuis’ noemt en daarmee uiteraard een vergelijking trekt met het kabinet van die tijd dat ook ‘paars’ werd genoemd vanwege de combinatie van VVD (blauw), PvdA (rood) en D66 (groen).
Nederland welvaartsland
Uit dezelfde show komt ook het stuk ‘Buren wakker houden‘ waarin de ‘waker’ even fel van leer trekt in de buurt over het feit dat we alles maar laten gebeuren terwijl de wereld in brand staat, een thema dat ik hiervoor ook al had benoemd. En wat Youp ook vaak doet in zijn shows, is nadrukkelijk laten zien hoe welvarend ons land is en dat we ons veel te vaak druk lopen te maken over dingen die eigenlijk heel raar zijn.
Zo heeft hij in Spelen met je leven (1995) een heel grappig stuk over de ‘Gordelkapper‘, en in Korrel Zout (2020) geeft hij in het stuk ‘Het rijke westen‘ een aantal voorbeelden, waaronder vanaf 1:10 een voorbeeld over dat je tegenwoordig een kaart krijgt van de dierenarts na een behandeling of overlijden van je huisdier om beterschap of sterkte te wensen en vanaf 3:00 in datzelfde stuk vertelt hij over wenkbrauwverzorgsters. Ook ‘Zorg goed voor elkaar‘ uit dezelfde show is een beetje in dezelfde sfeer.
‘Niet helemaal goed’
In zijn shows gaat het ook altijd wel een keer over personen die, zoals hij het meestal noemt ‘niet helemaal goed zijn’. Ik vind het wel mooi hoe hij ook hen een plek geeft in zijn shows. Om ons nog maar eens te laten zien dat we ons vaak druk maken over de verkeerde dingen. In ‘Met de kennis van nu’ gaat het bijvoorbeeld over pannenkoeken eten met Wouter, in de oudejaarsconference van 2002 zit het lied ‘Johannes’ (link naar tekst) en in ‘Hond op het ijs’ is hij zélf de persoon ‘die niet helemaal goed is’. En dit zijn maar een paar van de vele voorbeelden.
Dronken
Naast het stuk over het Amstelhotel dat ik eerder al noemde heeft hij vaker hele grappige verhalen in zijn shows over gebeurtenissen waarbij hij dronken is. Bijvoorbeeld in ‘Waar woon ik?‘ en ‘Dronkemansgesprek‘ in de show ‘Wigwam’ (2012), waar hij nogal de weg kwijt is na zijn eigen Housewarming party, en ook het stuk over ‘Yab Yum‘ waar hij binnenkomt als sinterklaas in de show ‘Licht’ (2015).
Boekje
Op zaterdag heeft hij een wekelijkse column in de NRC en die columns worden regelmatig gebundeld in een boekje. Ook daarvan had mijn partner al een hele verzameling toen in 2009 het boekje ‘Omdat jij mijn beste vriend bent’ uitkwam. Vlak voor Valentijnsdag 2010 was er een signeersessie bij Boekhandel Broekhuis in Enschede. Daar ben ik toen naar toe gegaan zonder dat mijn partner het wist en heb ik het boekje gekocht en laten signeren. Op de weg ernaar toe dacht ik ineens ‘Shit, hij vraagt natuurlijk wat hij er in moet zetten.’ Dus ik nadenken over allerlei teksten van hem en toen kwam ik op de regels ‘Laten we lachen, laten we dansen, … ‘ (uit het lied ‘Niemand weet hoe laat het is‘) Ik verknalde de tekst volledig toen ik uiteindelijk voor hem stond om het boekje te laten tekenen, maar Youp wist natuurlijk precies wat ik bedoelde en schreef:
Waarom?
Waarom vind ik het eigenlijk leuk om naar Youp van ‘t Hek te luisteren? Vooral omdat het vaak echt heel grappig is en hij bij veel stukken ook de juiste snaar weet te raken. Hij zet de dingen vaak weer in perspectief. “Waar maak je je druk om, je woont in het rijkste deel van de wereld”, ook door vaak een rol te geven aan mensen met een verstandelijke beperking en daarmee te laten zien hoe eenvoudig het leven eigenlijk kan zijn.
Het schelden en echt grove taalgebruik vind ik minder. Behalve als hij zich écht kwaad maakt over iets. Dan voel je dat het uit zijn tenen komt en zijn de woorden minder grof en vooral raak. Dát kan ik heel erg waarderen. In zijn wekelijkse column in de NRC doet hij dat ook, maar meestal vind ik die wat te cynisch en daar ben ik niet zo van. Ook gaat het te vaak over bekende Nederlanders en dat volg ik allemaal niet zo, dus dan haak ik vrij snel af.
Ik houd vooral van zijn shows. De grappige stukken, de stukken waarin hij waarschuwt van ‘neem jezelf niet te serieus’ en dat hij ons bewust maakt van onze bevoorrechte plek in deze wereld. Waar ik vaak naar op zoek ben is mensen die iets op een hele treffende manier kunnen zeggen. Ik ben altijd op zoek naar de juiste woorden. En Youp is één van de mensen die dat voor mij kan: dingen op de juiste manier zeggen. En daarnaast vooral ook heel erg grappig zijn.
Laatste voorstelling
Vanavond speelt hij na 50 jaar zijn allerlaatste voorstelling (“40 jaar met succes want de eerste 10 jaar kwam er helemaal niemand”, aldus Youp afgelopen maandag bij Sophie & Jeroen). Heel jammer voor ons allemaal, maar mooi dat hij voor zichzelf een moment heeft gevonden om te stoppen. Hopelijk kan hij ervan genieten vanavond en van alle tijd die hij hierna heeft om lekker door de stad te lanterfanteren, te reizen, om in het café te spreken met goede vrienden en natuurlijk om samen te zijn met zijn familie.
Youp, bedankt voor alle prachtige shows, geweldige grappen en de vele spiegels die je ons hebt voorgehouden. Het ga je goed!
