Meegaan met veranderingen, nieuwe dingen leren waarbij je helemaal op ‘nul’ moet beginnen; het is onvermijdelijk dat dat de komende jaren van ons allemaal gevraagd zal worden door de snelle ontwikkeling van technologie, veranderende markten en de gevolgen daarvan voor ons werk en onze samenleving. Er wordt wel eens gezegd dat je ‘open minded’ moet zijn om mee te kunnen komen met veranderingen. Maar is ‘open minded’ zijn voldoende, of is er meer nodig?
Open staan voor nieuwe dingen, nieuwsgierig zijn, dingen uitproberen, het hoort er allemaal bij als je mee wilt gaan met de veranderingen die op je afkomen. Maar durf je eigenlijk wel nieuwe dingen uit te proberen? Durf je aan je collega te vragen hoe iets werkt, of hoe hij iets gedaan heeft? Laten weten dat je iets niet begrijpt? Stap voor stap iets nieuws te leren met vallen en opstaan, zichtbaar voor iedereen? Durf je écht fouten te maken?
Het blijkt te maken te hebben met de mindset die je hebt.
Welke mindset heb jij?
Denk jij dat je intelligentie een gegeven is, net als je talent voor bepaalde vaardigheden? Of denk je dat je deze kunt ontwikkelen? Wat vind jij: is iemand die moet leren voor een bepaalde toets, minder intelligent dan iemand die er niet voor hoeft te leren? Ook als ze uiteindelijk beiden slagen?
Het is een voorbeeld van een gedachtengang van iemand die een ‘fixed’ ofwel ‘statische’ mindset heeft.
Fixed mindset
Iemand met een fixed mindset gelooft dat intelligentie een vaststaand gegeven is. Je hebt of je hebt het niet; je bent ergens goed in, of niet.
Maar hoe kijkt zo iemand aan tegen een situatie waarvan hij niet weet of hij zich ermee zal redden? En wat doet hij als blijkt dat hij een fout heeft gemaakt? Hoe zorgt hij er dan voor dat hij nog steeds als ‘intelligent’ wordt gezien? En hoe intelligent vindt hij zichzelf dan eigenlijk nog?
Iemand met een fixed mindset zoekt voortdurend naar de bevestiging van zijn (of haar) intelligentie en wordt onzeker als die bevestiging er niet is. Hij doet alleen dingen waarvan hij weet dat hij ze kan, geeft bij fouten de schuld aan een ander en stelt geen vragen waaruit zou kunnen blijken dat hij iets niet weet of niet begrijpt (hij is immers ‘slim’).
Growth mindset
Het tegenovergestelde is een ‘growth’ of ‘groei’ mindset. Iemand met een groei mindset gaat ervan uit dat mensen in staat zijn om te veranderen door te leren en ervaringen op te doen. Dat je jezelf kunt ontwikkelen door er moeite voor te doen en dat het daarom ook niet goed te voorspellen is wat iemand kan bereiken.
Iemand met een mindset die gericht is op groei houdt van uitdagingen en geeft niet zomaar op als het tegenzit. Hij (of zij) zal kijken wat er misging, luisteren naar feedback, vragen wat hij niet snapt en aanpassingen doen voor een nieuwe poging. Ze laten zich inspireren door het succes van anderen en delen graag hun eigen kennis om ook anderen te helpen in hun eigen proces. Ze zien succes ook als een proces. Niet als iets dat er zomaar is.
Een vergelijking
In de onderstaande tabel wordt de fixed mindset vergeleken met de growth mindset. Nou, zeg eens eerlijk tegen jezelf, waar herken je je het meeste in?
| Fixed | Growth | |
| Vaardigheden | Het staat vast wat je wel of niet kunt. | Ze komen voort uit hard werken. Je kunt ze altijd verbeteren. |
| Eigenwaarde | Komt voort uit bevestiging door anderen. | Komt voort uit de eigen acties. |
| Uitdagingen | Je vermijdt uitdagingen, want het zou kunnen dat het aantoont dat je te weinig vaardigheden hebt. | Je ziet uit naar de volgende uitdaging en ziet het als een mogelijkheid om te groeien. |
| Fouten / tegenslag | Je ziet fouten als falen. Je verbergt ze misschien zelfs of geeft anderen de schuld ervan. Je raakt snel ontmoedigd bij tegenslag. | Je reflecteert op wat je gedaan hebt en past wat je geleerd hebt toe bij een nieuwe poging. Je ziet het als een reden om de volgende keer nog beter je best te doen. |
| Feedback | Je voelt je verslagen als je kritiek krijgt en denkt aan opgeven. | Je ziet feedback of kritiek als iets bruikbaars dat je helpt om te leren. Het geeft aan wat je moet verbeteren. |
| Oefenen | Je vindt het onnodig om te oefenen. Dat is alleen voor iemand die ergens niet goed in is. Je gebruikt ook geen specifieke strategieën. Je kunt het of je kunt het niet. | Je houdt ervan om te oefenen en steeds beter te worden. Soms maak je zelfs een plan om te oefenen. |
| Vasthoudendheid | Je geeft snel op als het moeilijk wordt. | Je blijft proberen en werkt met vertrouwen door totdat je de taak hebt volbracht. |
| Vragen stellen | Je stelt geen vragen of weet niet welke vragen je moet stellen. | Je stelt allerlei vragen. |
| Risico’s nemen | Als het te moeilijk is, lever je werk af dat gekopieerd of niet compleet is. | Je deelt je werk openlijk en riskeert het maken van fouten. |
Bron: De bovenstaande tabel is een combinatie van twee andere tabellen (1 en 2), en voorbeelden uit diverse artikelen die ik heb gelezen.
De onderstaande afbeelding, afkomstig uit onderzoek van Moser et. al. 2011, laat goed zien hoe twee breinen met elk een verschillende mindset, reageren op het maken van een fout. In het brein met de fixed mindset wordt nauwelijks activiteit waargenomen, terwijl het brein met de growth mindset op dat moment zeer actief wordt.
Het is overigens niet zo dat iemand met een groei-mindset altijd ook op de daarbij horende manier denkt. Bepaalde situaties kunnen iemand ook wel eens triggeren om te denken zoals iemand met een fixed mindset.
Feedback en mindset
Gezien de manier waarop de fixed mindset ontstaat is de kans zelfs behoorlijk groot dat je deze manier van denken regelmatig toepast. Zeker voor degenen die op school gemakkelijk mee konden komen, goed in sport of muziek waren of die gewoonweg goedwillende ouders hadden die strooiden met complimenten ‘om je zelfvertrouwen te geven’.
Een fixed mindset blijkt namelijk deels voort te komen uit het krijgen van complimenten, zoals: “wat ben je slim”, “wat ben je goed in rekenen”, of “wat kun je goed pianospelen”. Iemand die dergelijke complimenten krijgt denkt dan namelijk dat succes betekent dat hij slim is, maar verbindt daar ook aan dat falen betekent dat hij dom is. Het onbedoelde gevolg is dat hij lastige situaties en uitdagingen vermijdt om de kans te verlagen dat hij fouten maakt en als ‘dom’ wordt beschouwd.
Lees meer hierover in dit artikel: Het stiekeme gevaar van complimenten.
Of bekijk deze video: How to help every child fulfill their potential (vanaf 4:20 gaat het over feedback).
Maar de grote vraag is natuurlijk: kunnen we onze eigen mindset (en die van anderen) veranderen?
Je mindset veranderen
Volgens Carol Dweck is dat zeker mogelijk. Zij is een psychologe die diverse interessante onderzoeken heeft gedaan en een methode heeft ontwikkeld die kinderen maar ook volwassenen helpt bij het veranderen van hun mindset van een statische naar een groei-mindset. Zij richt zich daarbij op een aantal zaken:
- Uitleggen hoe het brein werkt. Dat het vergelijkbaar is met een spier die je traint. Net zoals er meer spiervezels ontstaan en de verbindingen steviger worden, waardoor je sterker wordt, gebeurt dat ook als je je brein traint: er komen meer verbindingen in je brein en de verbindingen worden steviger, waardoor je slimmer wordt.
- Feedback geven op het proces en niet zozeer op het resultaat. Het gaat om de focus, de inzet, het doorzettingsvermogen. Zeg dus niet “Wat ben je slim!”, maar “Wat heb je hard gewerkt, wat heb je het slim aangepakt”, of “wat goed dat je dat ook nog hebt geprobeerd en niet opgaf!”.
- Niet zeggen dat ze iets NIET kunnen, maar dat ze iets NU NOG NIET kunnen (‘Not yet‘).
Meer tips over het ontwikkelen van een growth mindset vind je in het artikel ‘Mindset van volwassenen veranderen‘. En in de onderstaande infographic:
Meer weten?
Carol Dweck heeft zelf het boek Mindset geschreven over deze theorie, en er zijn vele waardevolle artikelen over te vinden via internet. Ik merkte trouwens dat hoe meer ik erover las, hoe meer genuanceerd mijn begrip werd van de term ‘Growth mindset’. Dat dit niet zomaar voor de hand ligt, laat Carol Dweck zelf ook weten in deze video waarin ze onder andere vertelt dat ze bang is dat haar theorie verkeerd of slechts ten dele wordt begrepen.
In Nederland wordt er blijkbaar al redelijk veel gewerkt met de theorie van Dweck, zoals Thalia Verkade aangeeft in haar artikel: Hoe kunnen veranderen het nieuwe kunnen kan worden.
Ik lees graag wat je vindt van de fixed versus de growth mindset. Hoe belangrijk is of wordt het om een growth mindset te hebben en waarom vind je dat? Laat het weten door hieronder een reactie achter te laten.