Dit artikel heb ik oorspronkelijk gepubliceerd op de site didactadvies.nl, op 6 oktober 2019 verplaatst naar organizeflow.nl en sinds 3 mei 2024 staat het hier op maschavandeweer.nl.
Eerder schreef ik over de drie processen van persoonlijk kennismanagement (Seek, Sense, Share) die Harold Jarche heeft beschreven, en vroeg ik je om aan de hand van de tools die je gebruikt, eens te kijken hoe je deze processen zelf toepast. In dit blog ga ik verder in op het eerste proces: het zoeken naar informatie.
Harold Jarche omschrijft ‘zoeken’ als volgt in zijn boek ‘Seeking perpetual beta‘ (2014):
“Seeking is finding things out and keeping up to date. Building a network of colleagues is helpful in this regard. It not only allows us to ‘pull’ information, but also have it ‘pushed’ to us by trusted sources. Good curators are valued members of knowledge networks.”
“Seeking includes observation through effective filters and diverse sources of information.”“We seek new ideas from our social networks and then filter them through more focused conversations with our communities of practice, where we have trusted relationships.”
Harold Jarche
Beginnen met zoeken via Google
Google is een logische plaats om je zoektocht te beginnen. Aan de hand van zoektermen probeer je daar artikelen of filmpjes te vinden over een bepaald onderwerp.
Wist je dat je met Google op veel meer manieren kunt zoeken dan door alleen woorden in te typen? Je kunt bijvoorbeeld ook zoeken op een groep van woorden of door bepaalde woorden uit te sluiten. Als je die extra zoekopties niet kunt onthouden, kun je ook gebruikmaken van Google Advanced Search.
Verder zoeken via YouTube
Als je via Google filmpjes vindt over een bepaald onderwerp, dan staan deze meestal op YouTube (dit is ook van Google). Zodra je zo’n filmpje bekijkt zie je in de rechter zijbalk allerlei suggesties staan voor filmpjes over gerelateerde onderwerpen of over onderwerpen waar je al eerder filmpjes over hebt bekeken. YouTube doet dit natuurlijk omdat ze je langer op hun platform willen houden, maar het kan je wel helpen om interessante nieuwe video’s te vinden.
Ook kan het de moeite waard zijn om te klikken op de naam van de persoon die de video heeft gepubliceerd. Je komt dan op het YouTube-kanaal van deze persoon en vindt er mogelijk nog veel meer interessante video’s.
Verder zoeken via artikelen
Artikelen worden gepubliceerd in (online) wetenschappelijke tijdschriften, via weblogs of op een platform zoals LinkedIn. Een weblog was oorspronkelijk bedoeld als een dagboek of logboek waarop je regelmatig plaatst wat je bezighoudt, om zo je gedachten en inzichten voor jezelf op een rij te zetten en deze ook met anderen te delen. Artikelen (ook wel ‘blogs’ genoemd) worden er chronologisch op geplaatst waarbij het nieuwste bericht bovenaan staat.
Als je een interessant artikel hebt gevonden over een onderwerp waar je je verder in wilt verdiepen, is het de moeite waard om even rond te kijken op de website om te zien waar je nog meer artikelen kunt lezen. Meestal vind je ze onder het kopje Blog, Artikelen, Tips, Nieuws of iets dat daarop lijkt. De link naar een blog staat ook wel eens verstopt helemaal onderaan de homepagina, in een overzicht van de belangrijkste links van de site.
Bij wetenschappelijke artikelen vind je aan het eind van het artikel een opsomming van bronnen die gebruikt zijn voor het artikel. Grote kans dat je daar goede aanknopingspunten vindt voor verdere verdieping in het onderwerp.
Automatisch interessante artikelen ontvangen
Een blog kun je natuurlijk regelmatig bezoeken om te zien of er nieuwe artikelen op staan, maar in plaats daarvan kun je je beter abonneren op de RSS-feed van allerlei blogs. Je ontvangt dan in je RSS-lezer (bijvoorbeeld Inoreader of Feedly) automatisch de nieuwste artikelen van alle blogs die je volgt.
Je kunt je ook inschrijven voor de mailinglijst van een blog. Zodra er een nieuw blog wordt gepubliceerd zal de eigenaar (al dan niet automatisch) hierover een e-mail sturen. Naast blogs worden via zo’n mailinglijst ook regelmatig evenementen, diensten of producten gepromoot. Bij het volgen van een RSS-feed krijg je alleen de blogs.
Verder zoeken via sociale media
Als je een goed artikel hebt gevonden is het niet alleen de moeite waard om rond te kijken op de website van de auteur, maar ook op zijn of haar sociale media-accounts. Bepaal of het interessant is om deze persoon (of deze organisatie) te volgen. En wie volgt hij of zij allemaal? Zo kun je leuke ontdekkingen doen. Op Twitter staat het je vrij om te volgen wie je maar wilt. Je hoeft het niet aan te vragen en de ander hoeft jou ook niet terug te volgen. Ook LinkedIn heeft inmiddels een Follow-knop. Zo kun je allerlei accounts volgen zonder dat je eerst een connectieverzoek hoeft te sturen.
Beginnen met zoeken via sociale media
Op sociale media hoef je niet persé te beginnen met het volgen van personen of bedrijven. Je kunt ook beginnen door te zoeken op een onderwerp. Bijvoorbeeld door hashtags te gebruiken of door in groepen te zoeken.
Zoeken met hashtags
Als iemand een hekje # voor een woord zet in een tweet of LinkedIn-bericht, wordt dit woord aanklikbaar. Dit wordt ook wel een hashtag genoemd en het wordt gebruikt om een bericht te tonen aan mensen die op die specifieke term zoeken. Je zoekt hierop door in het zoekveld van Twitter het onderwerp in te typen met een hekje # ervoor:
Let op: Twitter laat automatisch de Top-tweets zien (volgens het algoritme van Twitter). Om de nieuwste tweets te zien, klik je onder het zoekveld op Nieuwste.
In de tweets in de bovenstaande afbeelding zie je nog meer hashtags staan. Ook deze zijn aanklikbaar en zo door in een tweet op zo’n hashtag te klikken kun je direct verder zoeken. Hetzelfde geldt voor hashtags in berichten op LinkedIn.
Ook kun je op de profielfoto van een tweet klikken om te kijken wat deze persoon of organisatie verder allemaal getweet heeft. Op LinkedIn ga je dan naar iemands profiel en kijk je bij Articles en Activity wat die ander allemaal plaatst op LinkedIn. Zo kun je bepalen of je die persoon wilt volgen of niet.
Zoeken in groepen
Op LinkedIn en Facebook vind je ook groepen over allerlei onderwerpen. Daarin kun je vragen stellen en er worden artikelen gedeeld. In sommige groepen wordt veel kennis uitgewisseld en worden vragen snel beantwoord. In andere groepen is het vrij stil of wordt er alleen af een toe een blog geplaatst.
Persoonlijk leernetwerk opbouwen
Door accounts van anderen te volgen via sociale media bouw je een persoonlijk leernetwerk op. Zoals gezegd is het echter niet vanzelfsprekend dat iemand die jij volgt, jou ook terug volgt.
Om meer in contact met iemand te komen helpt het om waardevolle reacties te geven op hun berichten. De kans wordt dan groter dat ze jou terug gaan volgen. Als ze dat doen, dan zien zij ook de tweets die jij stuurt. Je kunt dan Twitter gebruiken om vragen te stellen aan je eigen netwerk. En je zou dan dus zomaar een antwoord kunnen krijgen uit de groep die jij zelf interessant vindt om te volgen. 💡
Wil je juist liever een vraag stellen buiten je netwerk? Voeg dan de hashtag #dtv (durf te vragen) toe.
Als je meer contact hebt met je persoonlijke leernetwerk, kan dit er trouwens ook voor zorgen dat zij aan jou denken op het moment dat ze iets tegenkomen dat interessant voor je kan zijn.
Een voorbeeld daarvan zie je hieronder in een tweet van Jane Bozarth waarin zij Guy Wallace (@guywwallace) attendeert door zijn accountnaam toe te voegen (‘mentionen’) in een tweet en het woord ‘cc’ toe te voegen, zoals bij e-mail:
Betalen voor toegang tot een netwerk
Wat je de laatste jaren ook steeds meer ziet zijn betaalde online communities. Je krijgt dan tegen een maandelijkse of jaarlijkse betaling toegang tot een platform waarop veel waardevolle informatie wordt gedeeld en waar de deelnemers veel intensiever betrokken zijn dan op een gratis platform.
Degene die de community heeft opgezet is meestal iemand die al veel volgers heeft doordat hij of zij veel waardevolle kennis gratis heeft gedeeld of een populair boek heeft geschreven. In een betaalde community wordt doorgaans informatie gedeeld die veel waardevoller is dan wat er gratis te vinden is. Ook is de eigenaar veel meer betrokken bij de online discussies en vragen die gesteld worden. Hij of zij heeft er immers belang bij om de deelnemers zo lang mogelijk bij de community betrokken te houden en moet daarom ook telkens weer zorgen voor nieuwe informatie die interessant en waardevol is voor de leden van de community.
Toegang tot wetenschappelijke artikelen
Ook wetenschappelijke artikelen zitten meestal nog achter een ‘betaalmuur’, hoewel er steeds meer gepleit wordt voor Open Access. Vooral bij docenten ontbreekt de toegang tot deze databases. Daarom heeft het Nationaal Regieorgaan Onderwijs (NRO) een overzicht gemaakt dat leraren (maar ook anderen) kan helpen bij het vinden van wetenschappelijke literatuur over (onderwijs)onderzoek. De pagina bevat ook links naar allerlei informatie die je helpt met het zoeken, beoordelen, lezen en interpreteren van de artikelen.
Telkens weer nieuwe bronnen
Het mooie van een begin maken met persoonlijk kennismanagement is, dat het een proces is dat nauwelijks nog te stoppen is zodra je het eenmaal op gang hebt gebracht. Via de informatie die je vindt krijg je weer nieuwe ideeën voor boeken, websites, en podcasts, blogs, personen en organisaties om te volgen. Het gaat alsmaar verder. Telkens vind je weer nieuwe aanknopingspunten om je verder in een onderwerp te verdiepen.
Het kan ook zijn dat je eigen interesses veranderen of verschuiven. Zo bedacht ik me afgelopen week nog dat ik al maanden niet meer heb geluisterd naar een podcast van iemand waar ik een paar jaar geleden bijna dagelijks naar luisterde. Dat hoeft trouwens niet altijd aan jezelf te liggen. Het kan ook zo zijn dat die ander van focus verandert en dat het daardoor niet meer helemaal aansluit bij wat jij zoekt. Kijk daarom ook regelmatig of de accounts, RSS-feeds, podcasts, etc die je volgt, nog steeds kloppen bij je huidige interesses en schoon ze regelmatig op.
Voorkomen dat je in een ‘bubbel’ komt
Er schuilt natuurlijk ook een gevaar in het gebruik van filters en het volgen van mensen die anderen ook volgen. Het zou namelijk kunnen dat de informatie die je krijgt daardoor té eenzijdig is. Als je het idee krijgt dat dat het geval is, zou je eens kunnen proberen wat B.J. May beschrijft in zijn artikel How 26 tweets broke my filter bubble. Ook de eerder genoemde pagina van het NRO geeft goede tips voor het beoordelen van de informatie die je vindt.
Op zoek naar meer diepgang?
De meeste blogs gaan niet verder dan 1000 woorden en ook voor video’s wordt aangeraden om deze niet langer dan 5 tot 10 minuten te maken en het liefst zelfs korter. De ervaring leert dat mensen anders halverwege afhaken, en dat is zonde van al het werk om het te maken. Natuurlijk zijn er blogs en video’s die langer zijn, maar daar moet je dan wel echt voor gaan zitten om ze door te nemen. Net als bij het lezen van wetenschappelijke artikelen.
Luisteren naar podcasts
Heb je liever informatie die wel eenvoudig toegankelijk is, maar die toch een stuk dieper ingaat op een onderwerp dan een gemiddeld blog? Dan zou je eens naar een podcast kunnen luisteren. Via iTunes luister ik er al jaren naar, maar pas sinds een paar jaar heeft de podcast in Nederland meer bekendheid gekregen.
Een podcast is een gesprek waarvan alleen de audio is opgenomen en gepubliceerd. Het kan een interview zijn, maar ook gewoon één persoon die iets vertelt of een vast duo dat (twee-)wekelijks of maandelijks één of meer onderwerpen bespreekt. Er zijn ook podcasts die elke dag een nieuwe aflevering publiceren.
Een podcast heeft een eigen kanaal op een streamingdienst zoals iTunes (nu Apple Podcast), Spotify, Stitcher of Soundcloud. Je kunt zo’n dienst vergelijken met YouTube en een podcastkanaal met een YouTube-kanaal (of een RSS-feed). Je kunt losse afleveringen luisteren, maar je kunt je ook gratis abonneren op het kanaal van de podcast. Als je dat doet via een podcast-app, zie je automatisch de nieuwste afleveringen in je app verschijnen. Per podcast kun je instellen of je een nieuwe aflevering automatisch wilt downloaden, of je bepaalt per aflevering of deze interessant genoeg is om te downloaden.
Er zijn podcasts over allerlei verschillende onderwerpen en de lengte van een aflevering is gemiddeld zo’n 30 tot 45 minuten, maar dat verschilt per podcast. Ik heb ze ook van 3 minuten geluisterd en zelfs van meer dan twee uur.
Ik luister ernaar terwijl ik op de fiets of in de auto zit, als ik aan het hardlopen ben of huishoudelijke klusjes doe. Het grote voordeel van een podcast vind ik dat onderwerpen veel diepgaander worden behandeld dan in een blog, vooral als de aflevering langer dan 30 minuten over één onderwerp gaat.
Boeken lezen
Ook in boeken is er veel meer ruimte om een onderwerp zowel breder als diepgaander te behandelen. En net als bij wetenschappelijke artikelen is het ook bij boeken heel interessant om de literatuurlijst goed te bekijken.
Vastleggen
Tijdens het zoekproces leg je ook informatie vast om er op een later moment iets mee te doen, maar nog vóórdat je het echt ‘SENSE-making’ zou kunnen noemen (het tweede proces van persoonlijk kennismanagement).
Nieuwe ideeën voor zoekacties
Als ik een idee krijg om iets of iemand online op te zoeken en ik heb niet direct tijd om dat te doen, dan maak ik daar een taak voor aan in de Inbox van mijn taakmanager Todoist.
Als een tweet of een artikel mij op het idee bracht, stuur ik deze door via de deel-knop op mijn smartphone of via de extensie in de browser op mijn laptop. Als het niet heel duidelijk uit de link blijkt wat ik ermee wil doen, dan typ ik dat erbij in de titel of in het notitieveld van de taak, zodat ik het later ook nog weet.
Geen tijd om alles direct te lezen?
Kom je interessante artikelen of andere bronnen tegen, maar heb je op dat moment geen tijd om ze direct te lezen? Bewaar de artikelen dan om ze later te lezen. Dit kan via de Webclipper van Evernote of OneNote, of gebruik een app zoals Instapaper of Pocket die hier speciaal voor zijn gemaakt. Je kunt dan via de Deel-knop op je smartphone of via een extensie in de Chromebrowser van je laptop, dit artikel doorsturen naar Evernote, OneNote, Pocket of Instapaper.
Titels van boeken die ik wil lezen zet ik op een Trello-bord. Daar kan ik ook aangeven of ik het op korte termijn wil lezen (‘next’), of later. Ook zie ik daar of ik het boek al heb (fysiek, als luisterboek, via Kobo van bol.com, via Kindle van Amazon of als los ePub- of PDF-bestand) of dat ik deze nog moet kopen. Zo heb ik ook altijd ideeën voor nieuwe boeken. 🙂
Informatie vastleggen voor het vervolg
Het zoeken naar nieuwe informatie via filters en via je netwerk, is pas de eerste stap van persoonlijk kennismanagement. Als je nieuwe informatie vervolgens alleen maar leest, beluistert of bekijkt, dan gebeurt er niet zoveel. Na een tijdje ben je het grotendeels weer vergeten.
Zorg er dus voor dat je de beste artikelen ergens bewaart waar je er verder mee aan de slag kunt. Op een plaats waar je bijvoorbeeld notities en opmerkingen kunt toevoegen aan de artikelen. Of waar je woorden en zinnen in de artikelen kunt markeren. Kortom, waar je kunt beginnen met ’SENSE-making’: kijken welke nieuwe inzichten de nieuwe informatie geeft ten opzichte van wat je al weet.
Zelf gebruik ik daarvoor Evernote. Je zou ook OneNote kunnen gebruiken als je meer van een vaste structuur houdt. In Evernote gebruik je vooral labels om je artikelen te categoriseren; in OneNote doe je dat met Notitieboeken, secties, pagina’s en bundels van pagina’s. Ook Notion wordt genoemd voor dit soort toepassingen, en Zotero wordt veel door onderzoekers gebruikt. Probeer wat jouw voorkeur heeft.
Leg ook vast waar je het artikel of een andere bron vandaan hebt, zodat je het terug kunt vinden. Probeer dit zo exact mogelijk te doen door de exacte link vast te leggen naar de pagina waar je informatie vond. Gebruik dus geen link naar een lijstje met zoekresultaten, want die veranderen elke keer.
Een plaats waar je alle informatie verzamelt helpt je niet alleen bij het verwerken van de informatie (’SENSE-making’), maar ook als je de informatie op een (veel) later moment opnieuw nodig hebt, bijvoorbeeld om deze met anderen te delen (SHARE). Het vormt de kern van je systeem voor persoonlijk kennismanagement.
Laatste update: 20 mei 2024
