Dit artikel heb ik oorspronkelijk gepubliceerd op de site didactadvies.nl, daarna verplaatst naar organizeflow.nl en sinds 3 mei 2024 staat het hier op maschavandeweer.nl.
Het nieuwe jaar is weer begonnen, dus het is weer eens tijd om het over ‘goede voornemens’ te hebben. Lange tijd heb ik volgehouden niet te geloven in goede voornemens, en zeker niet in al het gedoe erom in het begin van januari. “Als ik iets wil veranderen, dan kan ik toch net zo goed direct beginnen?” Ook met de term ‘goede voornemens’ heb ik nooit zo veel gehad. “Je iets voornemen” klinkt een beetje als, “Misschien ga ik het proberen”, en dat is niet erg vastberaden. Het klinkt ook niet alsof je er een plan voor hebt. Nu ik meer lees over productiviteit, denk ik dat ik maar eens moet proberen om ‘doelen’ te stellen. Daar word ik in elk geval direct al heel wat actiever van. Het geeft focus.
Zeker weten?
Alleen mezelf vertellen ‘dat ik wil afvallen’ , of ‘dat ik meer wil sporten’ gaat me niet helpen om mijn goede voornemens vol te houden. Wat wél helpt is om een voorstelling gemaakt hoe het eruit ziet als ik mijn doel of goede voornemen bereikt heb. Maar hoe weet ik wanneer ik dat doel hebt bereikt? Wat moet ik daarvoor doen? Hoe zorg ik ervoor dat het gaat lukken? Wat heb ik daarvoor nodig? Waarom wil ik het eigenlijk écht? Wil ik het echt? Heb ik het ervoor over om dit aan te gaan? Dan wordt het tijd om een plan te maken.
Je doel helder formuleren
Alice: Would you tell me, please, which way I ought to go from here?
The Cheshire Cat: That depends a good deal on where you want to get to.
Alice: I don’t much care where.
The Cheshire Cat: Then it doesn’t much matter which way you go.
Alice: …So long as I get somewhere.
The Cheshire Cat: Oh, you’re sure to do that, if only you walk long enough.― Lewis Carroll, Alice in Wonderland.
Bron: GoodReads
Om een goed plan te maken, moet je weten waar je precies naar toe wilt. Hoe preciezer, hoe beter. Een bekende methode die daarbij helpt is de SMART-methode. Daarmee kun je je doelen Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden formuleren.
Specifiek
Hierbij beschrijf je wát je wilt bereiken, waarom en hoe. Hoe ziet het eruit als je het gehaald hebt? Wat heb je nodig om daar te komen? Hoe ga je dat doen? Denk ook goed na over de waarom-vraag. Hoe beter je de échte reden weet waarom je het doel wilt halen, hoe beter je je motivatie vast zult kunnen houden. Hoe moeilijker je doel, hoe belangrijker deze stap is. Daarom ga ik verderop in dit artikel hier nog verder op in.
Meetbaar
Meten is weten. Het is dus belangrijk dat je kunt meten hoe ver je bent. Bepaal bijvoorbeeld hoeveel je wilt afvallen, hoe lang je wilt kunnen hardlopen, hoe vaak je wilt lezen, of hoeveel boeken per jaar, hoeveel omzet je wilt behalen of hoeveel je wilt sparen, of aflossen op je hypotheek…
Acceptabel
Mijn eigen doelen zijn uiteraard acceptabel voor mezelf, anders zou ik ze niet stellen. Maar zijn ze ook acceptabel voor mijn omgeving? Is mijn partner het ermee eens of kan ik tegengas verwachten? Of van anderen in mijn omgeving of op mijn werk (collega’s, manager)?
Realistisch
Dit is vaak een struikelblok. Het doel moet niet zo moeilijk zijn dat het te veel energie en wilskracht kost om vol te houden.
Wilskracht is als een ‘spier’. Naarmate je deze meer gebruikt, raakt hij uitgeput. En daarom moet je hem niet te extreem belasten, maar kun je hem wel trainen. Juist door uitdagingen aan te gaan waarvoor je regelmatig net een stap extra moet zetten. Haalbare doelen zijn dus beter, maar ze moeten ook niet te gemakkelijk zijn. Een doel moet wel echt een uitdaging zijn. Het moet een beetje gaan kriebelen, omdat je denkt dat het moet kunnen, maar je het ook niet zeker weet. Je moet er wel echt moeite voor doen, anders is het niet interessant genoeg om er energie aan te (blijven) besteden.
Tijdgebonden
Door ook een einddatum te verbinden aan een doel, krijgt het doel meer urgentie. Je moet stappen gaan zetten en blijven zetten om op het doel op tijd te realiseren. Als je het komende jaar meerdere doelen wilt realiseren, geef ze dan niet allemaal dezelfde einddatum (bijv. 31 december), want dan zul je merken dat je het gaat uitstellen en hoe dichter het einde van het jaar nadert, hoe moeilijker het wordt om überhaupt nog te beginnen.
Het is daarom beter om verschillende einddata te plannen voor je doelen. Naast meer urgentie zorgt het ook voor meer focus als je ze niet allemaal tegelijk doet. Ook zorgt het voor minder belasting van je wilskracht, dan wanneer je alles in één keer probeert te doen.
Hoe specifieker hoe beter
Dit is waarschijnlijk één van de belangrijkste, maar ook meest onderschatte stappen van het beschrijven van je doelen. Als je het serieus aan wilt pakken, besteed hier dan de nodige tijd aan en bedenk wat je wilt bereiken, waarom, hoe, waarmee en wanneer.
Hoe moeilijker het doel, hoe belangrijker deze stap is. Zeker als je al een aantal eerdere pogingen hebt gedaan. Het voordeel van die eerdere pogingen is trouwens, dat je inmiddels de nodige ervaring hebt en beter weet wat wel en niet werkt.
Wat?
Hoe beter je weet wat je wilt bereiken, hoe groter de kans is dat je het gaat lukken. Ons brein is namelijk heel goed in het bedenken van de stappen om iets te bereiken, om van A naar B te komen, om met ideeën en alternatieven te komen, als het maar weet wat het moet worden. Probeer je dus zo goed mogelijk voor te stellen hoe het eruit ziet als het doel behaald is.
Waarom?
Het is ook erg belangrijk om te weten waarom je het doel wilt bereiken. Denk daar goed over na en wees niet tevreden met het eerste antwoord dat in je op komt. Stel na je eerste antwoord nogmaals de vraag: “waarom vind ik dat belangrijk?” en daarna misschien nog een aantal keer. Mijn ervaring is dat je het verschil vanzelf merkt qua emotie zodra je de echte reden te pakken hebt… 🙂
Hoe?
Nu kun je echt de stappen gaan bedenken die je gaat zetten om het doel te bereiken. Hoe nauwkeuriger het plan, hoe gemakkelijker het wordt om dit uit te voeren.
Stel: je wilt een cursus volgen. Bedenk dan wanneer je precies kunt studeren. En waar? Heb je een ruimte waar je je kunt concentreren of moet je misschien naar een bibliotheek om rustig genoeg te kunnen werken?
Stel: je wilt beginnen met hardlopen. Bepaal dan wanneer en op welke dagen je gaat hardlopen. Zorg er ook voor dat je schoenen en kleding hebt om in hard te lopen, aangepast op de weersomstandigheden van de komende tijd. En zorg voor een schema dat je kunt volgen om het hardlopen goed op te bouwen.
Stel: je wilt meer boeken lezen. Heb je al een lijst met boeken die je wilt lezen? Wanneer ga je lezen? Hoe zorg je ervoor dat je niet te veel wordt afgeleid tijdens het lezen?
Stel: je wilt afvallen. Weet je al wat er niet klopt aan je eetpatroon en hoe je dat kunt veranderen? Bedenk ook zoveel mogelijk van tevoren wat je gaat eten. Wat eet je als ontbijt? Maak ook alvast je lunch klaar en zorg dat je alles in huis hebt en ontdooid is voor het avondeten. En wat sta je jezelf toe om tussendoor te eten? Als je het van tevoren bedenkt en (deels) voorbereidt, is de kans kleiner dat je toch iets eet dat niet in je nieuwe eetpatroon past.
Of stel: je wilt geld besparen voor een mooie reis of om een deel van je hypotheek af te lossen. Bepaal dan waar je op wilt besparen: Abonnementen, uit eten, energie, kleding, kapper, uitgaan, brandstof. Google maar eens op ‘besparen tips’ en bepaal welke bij je passen en hoe je ze kunt realiseren.
Schrijf je doelen op!
Het is bekend dat mensen die hun doelen voor zichzelf hebben opgeschreven, veel meer succes hebben bij het realiseren ervan. Een tip daarbij is om ze positief op te schrijven, dus in plaats van ’stoppen met junkfood’ is ‘dagelijks twee ons groente en 2 stukken fruit eten’ een veel beter uitgangspunt voor het opschrijven van een doel. Voor het noteren van doelen kun je bijvoorbeeld Evernote gebruiken of een andere notities-app, zodat je ze altijd bij je hebt, maar je kunt ze ook gewoon op papier schrijven.
Nog een tip: bekijk je doelen dagelijks of in elk geval wekelijks. Hoe vaker, hoe beter. In je taakmanager kun je bijvoorbeeld een terugkerende taak maken met je doelen in de notitie of met een link naar je doelen.
Definieer projecten en acties
Om je doel te kunnen behalen, moet je meestal meerdere acties uitvoeren. Soms heb je bepaalde materialen nodig, meer kennis, recepten, een trainingsschema, en zijn er acties nodig om dat te regelen. Het is dus eigenlijk gewoon een project, of soms zijn het zelfs meerdere projecten. Zet je projecten en de bijbehorende acties dus ook in je takensysteem, en bepaal voor elk project wat de eerstvolgende actie is. Kijk ook of het mogelijk is om je doel te vermelden bij je project. Dat betekent weer een extra reminder om aan je doel te werken.
Delen of niet?
Hoe meer mensen van jouw doel afweten, hoe meer mensen er in potentie zijn die je kunnen helpen. Ze kunnen je helpen herinneren aan je doel, tips geven, aanmoedigen, beter rekening met je houden, et cetera.
Maar ik kan me ook heel goed voorstellen dat je je doelen niet zomaar met iedereen wilt delen via Facebook of Twitter, of via een blog. Sommige doelen houd je misschien liever voor jezelf, of je deelt ze met een paar mensen die dicht bij je staan en waarvan je zeker weet dat ze je zullen helpen.
Voor ieder doel kun je bepalen of en welke support je nodig denkt te hebben.
