Dit artikel heb ik oorspronkelijk gepubliceerd op de site didactadvies.nl, daarna verplaatst naar organizeflow.nl en sinds 3 mei 2024 staat het hier op maschavandeweer.nl.
Er is zoveel interessants om te lezen, dat ik best graag sneller zou willen kunnen lezen. Niet alleen omdat ik dan méér kan lezen, maar ook omdat het lezen van stukken dan minder tijd in beslag neemt ten opzichte van de rest van mijn werk. En dat ik geen regels drie keer opnieuw hoef te lezen omdat ik afdwaal met mijn gedachten. En dat ik ook direct alles (of in elk geval het belangrijkste) onthoud dat in het artikel staat.
Ik ben me er eens in gaan verdiepen door de volgende twee boeken te lezen: ‘Smartreading: lees een boek per uur’ van Peter Plusquin en Paul van der Velde en ‘Snellezen voor professionals’ van Mark Tigchelaar. Ik had er nooit zo bij stilgestaan, maar blijkbaar lezen we ongeveer net zo snel als we praten. Dat komt omdat we op school geleerd hebben om hardop te lezen en om dus de woorden die we lezen in ons hoofd te ‘horen’. Zo kan de docent controleren of we weten welke woorden er staan. Uiteindelijk moeten we op school vlot kunnen lezen, wat betekent dat we zo snel hardop kunt voorlezen, dat het klinkt alsof we het gewoon vertellen. Daarna leren we om stil te lezen, dus niet meer hardop, maar er wordt geen aandacht besteed aan sneller lezen. Terwijl we onze leessnelheid blijkbaar met gemak zouden kunnen verdubbelen door een paar eenvoudige tips toe te passen.
Niet meer doen
De woorden niet meer in je hoofd ‘uitspreken’ (Subvocaliseren)
Tijdens het lezen raak ik regelmatig afgeleid en blijkbaar komt dat doordat we te langzaam(!) lezen. We lezen op dezelfde snelheid als we praten (zo’n 200 tot 250 woorden per minuut), maar eigenlijk kunnen we veel sneller denken dan praten. Denken doen we namelijk met zo’n 800 tot 1400 woorden per minuut. Als we te langzaam lezen hebben onze hersenen dus gewoon tijd over om aan andere dingen te denken, waardoor we gemakkelijk afgeleid raken tijdens het lezen.
Door sneller te lezen, kunnen we de woorden niet meer ‘uitspreken’ in ons hoofd en zullen we dus meer gefocust zijn tijdens het lezen. Grote kans dat we daardoor ook meer onthouden van wat we lezen.
Overigens, ook mensen die dyslectisch zijn kunnen veel baat hebben bij het toepassen van deze technieken.
Probeer niet meer ‘terug te springen’ in de tekst (Regressie)
Tijdens het lezen merk ik vaak dat ik terugspring in de tekst, omdat ik denk dat ik woorden hebt gemist of dat ik ze niet goed heb gelezen. Dit heet ‘regressie’ en het blijkt helemaal niet nodig te zijn om dit te doen als je nieuwe informatie tot je wilt nemen. Doordat ons brein zo complex is kan het even duren voordat nieuwe associaties zijn gemaakt, maar het gebeurt wel, zonder dat we daar iets extra’s voor hoeven te doen. Het is dus beter om tijdens het lezen te proberen gewoon door te gaan zonder terug te springen en erop te vertrouwen dat we weten wat we hebben gelezen.
Lees niet woord voor woord (Fixatie)
Als je naar één woord kijkt, zie je ook één of twee woorden links en rechts van dat woord, en in de regel erboven en eronder. Je hoeft dus helemaal niet op ieder woord van een tekst te focussen en je kunt proberen om meerdere woorden tegelijk te lezen. Als op een normale regel tien tot twaalf woorden staan, ben je gewend om tien tot twaalf keer stil te houden, maar als je beseft dat je meer woorden tegelijk ziet, kun je proberen om grotere sprongen te maken terwijl je leest. Sommige snellezers kunnen zelfs meerdere regels ineens lezen.
Wat dan wél?
Uit de bovenstaande don’ts zie je ook een aantal tips om sneller te lezen: proberen om zelf het tempo te verhogen, zodat je minder tijd hebt om aan andere dingen te denken, of proberen om niet meer terug te springen in de tekst en om meerdere woorden tegelijk te lezen. De volgende tip helpt daarbij.
Gebruik een tekstaanwijzer, zoals een pen, potlood of je vinger.
Weet je nog, dat je op school op een gegeven moment de tekst niet meer met je vinger mocht aanwijzen tijdens het lezen van een tekst? Achteraf best jammer, want onze ogen bewegen blijkbaar veel vloeiender als ze onze hand volgen. Probeer maar eens alleen met je ogen een grote cirkel in de lucht te tekenen, terwijl je je hoofd stilhoudt. En probeer vervolgens eens je vinger te volgen terwijl deze een cirkel maakt in de lucht. Merk je het verschil?
Het gebruik van een tekstaanwijzer helpt dus om sneller te lezen, doordat het de drie belangrijkste oorzaken wegneemt van langzaam lezen:
- Subvocaliseren, want door de woorden snel aan te wijzen kun je niet meer ‘meepraten’ in je hoofd.
- Regressie, want door je tekstaanwijzer te blijven volgen kun je niet meer terugspringen in de tekst.
- Fixatie, want door de tekstaanwijzer sneller te bewegen, fixeer je je ogen minder lang op een woord, maar zorg je ervoor dat ze naar groepen woorden gaan kijken.
Oefenen voor snellere fixaties
Met name dat laatste kunnen we steeds verder verbeteren door meer te oefenen. Door onze tekstaanwijzer steeds sneller te bewegen kunnen we de fixaties steeds korter maken. Aan het eind van dit artikel van Lifehacking staat een mooie oefening hiervoor beschreven.
Focussen
Beter en sneller lezen heeft ook met aandacht en focus te maken. Tips om beter te focussen:
- Probeer tijdens het lezen zo rechtop mogelijk te gaan zitten, zodat je hersenen meer zuurstof krijgen. Gebruik bijvoorbeeld een boekenstandaard en zorg voor een afstand van 40 tot 50 cm afstand tussen je ogen en het leesmateriaal.
- Zorg voor zo min mogelijk afleiding van je telefoon of van meldingen van binnenkomende e-mails.
- Zorg voor zo min mogelijk spullen op je bureau die afleiding geven.
- Zorg voor zo veel mogelijk rust in je hoofd door je taken niet zelf te onthouden, maar ze op een takenlijst te zetten
- Professor Lozanov uit Bulgarije ontdekte dat niet-vocale, harmonieuze barokmuziek met een tempo van 60 tellen per minuut (onze gemiddelde rusthartslag), ideaal is om ons concentratievermogen te bevorderen. Klik hier voor een afspeellijst in Spotify met deze muziek.
Beter onthouden wat je leest
Wat voor mij ook wel een eye-opener was, is dat je niet direct hoeft te onthouden wat je leest. Dat kan namelijk niet, want lezen en onthouden zijn twee verschillende activiteiten voor je hersenen. Nooit bij stilgestaan. Als je iets probeert te onthouden kun je geen nieuwe informatie opnemen. Je maakt het jezelf dan onnodig moeilijk, waardoor waarschijnlijk geen van beide gebeurt, of het gaat veel langzamer dan je normaal zou kunnen. Toch een raar idee dat dit vanzelf gaat en dat je er niet zo bewust mee bezig hoeft te zijn.
Als je wilt onthouden wat je leest, ga dan als volgt te werk bij een boek dat je gaat lezen:
1. Doel bepalen
Probeer een totaaloverzicht te krijgen van waar het boek over gaat door de achterkant en de inhoudsopgave te lezen en bepaal waarom je het boek wilt lezen. Wat wil je eruit halen? Wat weet je al van dat onderwerp?
2. Scannen
Blader het boek snel door en lees in 5 tot 10 minuten de in het oog springende stukken, zoals koppen, afbeeldingen, tabellen, anders gedrukte teksten, samenvattingen, aanbevelingen, conclusies, etc. Op die manier weet je al ongeveer waar welke informatie staat.
3. Lezen
Lees het boek nu in zijn geheel. Denk daarbij aan je houding en focus (rust, ritme, muziek), en aan het dusdanig snel aanwijzen van de tekst, dat je het niet hardop in je hoofd kunt oplezen. Blijf doorlezen (spring niet terug) en lees steeds meer woorden tegelijk (grotere en snellere fixaties).
Zodra je een stuk informatie tegenkomt dat belangrijk is voor je doel, vertraag je je leessnelheid wat, zodat je alles goed meekrijgt, en zodra het weer minder interessant wordt, versnel je weer.
4. Aantekeningen maken
Maak tijdens het lezen korte aantekeningen bij de tekst. Markeren kan ook, maar met kleine aantekeningen kun je aangeven wát er staat: belangrijk (!), voordeel (+), nadeel (-), voorbeeld (VB), verklaring (V), oorzaak (O), argumenten (a1, a2, a3), niet mee eens (x), begrijp ik niet (?).
5. Mindmap maken
Maak een mindmap als je de inhoud langere tijd wilt onthouden. Een mindmap is een weergave van de informatie in de vorm van sleutelwoorden, afbeeldingen en dun en dik getekende lijnen in verschillende kleuren. Door deze variatie worden beide hersenhelften aangesproken, waardoor je de informatie beter onthoudt. Er zijn ook apps om mindmaps mee te maken, zoals MindMeister en Freemind.
6. Herhalen
Naast het direct toepassen van nieuwe kennis is herhalen nog steeds één van de belangrijkste methoden om informatie te onthouden. Je kunt de informatie die je wilt onthouden het beste diverse keren herhalen:
- Direct na een korte pauze
- Na één dag
- Na één week
- Na één maand
- Na drie tot zes maanden
In plaats van telkens het boek opnieuw te lezen, kun je voor deze herhalingen ook gebruikmaken van je mindmap.
Kijk hier voor nog meer technieken om informatie te onthouden.
Even wennen…
Aan de ene kant klinkt het allemaal heel simpel, maar om het echt te doen voelt het allemaal vreemd en ongemakkelijk. Zou het echt werken? Hoeveel moeite zou het kosten?
Het is natuurlijk heel logisch dat het nog niet comfortabel voelt. Ik doe immers ook echt iets anders dan ik gewend ben. Ik kan dus maar beter blijven oefenen en aannemen dat het gaat werken. Hopelijk gaat het dan op een gegeven moment wel comfortabeler voelen.
Nooit meer rustig en ontspannen lezen?
Ik ga dit natuurlijk niet gebruiken om een roman te lezen. Dat doe ik gewoon nog lekker langzaam, zodat ik de verschillende stemmen van de hoofdpersonen in mijn hoofd hoor, en de gebeurtenissen voor me zie gebeuren als in een film. De stiltes, het ongemak, de vrolijkheid, en om lekker op te gaan in een mooi verhaal.
Ik ben wel benieuwd naar ervaringen van anderen met efficiënter lezen. Heb je het al eens geprobeerd? Welke technieken werken het beste voor je? Of gebruik je bepaalde apps hierbij? Laat het weten door hieronder te reageren.
Bronnen:
- Plusquin, P. en Van der Velde, P. (2012). Smartreading: Lees een boek per uur. Lannoo Campus.
- Tigchelaar, M. (2013). Snellezen voor professionals. MT Company.
