De term ‘social learning’ hoor je steeds vaker als het gaat om opleidingen en trainingen. Meestal wordt dan bedoeld dat er een cursus of training wordt gegeven waarin ook een ‘sociale component’ zit, waarbij de cursisten online met elkaar in discussie gaan over een opdracht of iets dat ze geleerd hebben. Het lijkt een beetje alsof het weer de zoveelste trend is in opleidingenland, gebaseerd op het veelbesproken 70:20:10-model, maar waarbij lang niet altijd vanuit didactische overwegingen wordt bepaald of, wanneer en hoe ‘social learning’ wordt toegepast in een training.
Toch ben ik ervan overtuigd dat we steeds meer via ‘social learning’ zullen gaan leren. Alleen niet zozeer tijdens trainingen, maar gewoon op de werkplek, daar waar je als professional het liefst leert. In de werksituatie, op het moment dat je het nodig hebt. Social learning ondersteunt en versterkt dat.
Wat is social learning?
Bij social learning gaat het erom dat mensen van en met elkaar leren. Dat hoeft niet persé tijdens een (formele) training en het hoeft ook niet persé door gebruik te maken van sociale media.
Als je bijvoorbeeld samen met een vriendin uitzoekt hoe je de band van je fiets kunt plakken, reken maar dat je bezig bent met ‘social learning’. En het wordt nog meer ‘social’ als je nog even een handige vriend of vriendin belt om te vragen of deze nog een paar tips heeft die jullie kunnen uitproberen.
Sociale media versterken social learning
Als de vriend of vriendin die je belt, je vervolgens een linkje stuurt van een handig filmpje op YouTube waar ook nog weer allerlei tips onder staan in de reacties, dan zien we dat sociale media het leerproces wel degelijk kunnen faciliteren en zelfs versterken: Eén persoon maakt een filmpje over het plakken van zijn fietsband, en miljoenen kunnen dit bekijken. Het is dus herbruikbaar, anderen kunnen hun tips toevoegen via reacties en verwijzen naar andere filmpjes of websites. Ook kan het filmpje verder worden verspreid met (een selectie van) de extra tips erbij; in feite dus een verbeterde versie van het oorspronkelijke ‘leermateriaal’.
Social learning in een cursus of training
Nog zoiets: Social learning is niet hetzelfde als ‘informeel leren’, zoals vaak wordt gedacht. We spreken van informeel leren als het leren niet direct gerelateerd is aan een formele training, studie of cursus. Als je gewoon voor jezelf iets leest in een boek of artikel, of ziet op tv of hoort via een podcast, en je daar iets van leert, dan is dat informeel leren, maar niet social.
Als je in een training via een discussie samen tot een oplossing van een probleem moet komen, dan is dat social, maar niet informeel.
Toch is informeel leren met behulp van sociale online tools wel de meest ultieme vorm van social learning. Je hebt dan tijdens het leren de beschikking over een enorme hoeveelheid informatie en mensen die je zouden kunnen helpen. In feite beschik je dus over de resources waarmee je ieder probleem zou moeten kunnen oplossen. En dat allemaal direct in je werksituatie, vanaf je eigen werkplek.
Social learning op de werkplek: werken en leren combineren
Volgens Jane Hart leren mensen het liefst in hun eigen werksituatie, door iets op te zoeken vanaf hun werkplek (bijv. via Google of Youtube) of via collega’s of teams waarmee ze samenwerken. Ze doen dit om een probleem dat zich voordoet te kunnen oplossen, of om up-to-date te blijven op hun vakgebied.
Door daarbij niet alleen gebruik te maken van externe, maar ook van een intern sociaal netwerk, kan ook veel bedrijfskennis expliciet worden gemaakt. Op een intern netwerk hoeft immers geen rekening te worden gehouden met het feit dat ‘de hele wereld’ kan meelezen. Zo’n intern sociaal netwerk wordt ook wel een Enterprise Social Network (ESN) genoemd. Een ESN bevat meestal een berichtenstroom net als Facebook, een plaats om documenten op te slaan en functionaliteit om priveberichten te versturen naar collega’s. Ook kun je meestal discussiegroepen maken die alleen intern gebruikt kunnen worden, of zowel intern als extern, waardoor je ook klanten, leveranciers of partners zou kunnen uitnodigen voor een discussiegroep. Yammer is een voorbeeld van een ESN-tool (zie afbeelding).
Zelfstandig social learning
Er zijn verschillende manieren waarop je als professional zelfstandig met social learning aan de slag kunt:
- Je kunt een eigen (extern) persoonlijk leernetwerk opbouwen door bijvoorbeeld experts te volgen op Twitter, vragen te stellen, en zelf ook regelmatig je kennis, tips en ervaring daar te delen.
- Je kunt regelmatig blogs van anderen lezen (bijvoorbeeld via Feedly of InoReader) of zelf iets schrijven en online publiceren (bijvoorbeeld via WordPress).
- Je deelt artikelen die je zelf bent tegengekomen, of die je krijgt aangereikt via suggesties op basis van keywords en interesses. Voordat je een artikel deelt voorzie je deze van een kort eigen commentaar. Je schrijft dan dus zelf geen uitgebreide blogposts, maar voegt wel iets toe aan bestaande kennis. Dit wordt ook wel ‘Curation’ genoemd en voorbeelden van tools hiervoor zijn Scoop.it en Flipboard.
- Je kunt deelnemen aan een MOOC (Massive Open Online Course), een gratis online cursus die door heel veel mensen tegelijk wordt gevolgd.
- Je kunt op het interne sociale netwerk actief kennis uitwisselen over je werk en anderen helpen.
Social learning voor teams
Met social learning kun je ook de kennisdeling en samenwerking in teams verbeteren. In de berichtenstroom op het ESN kun je keywords koppelen aan een bijdrage, zodat je de bijdrage later terug kunt vinden door op het keyword te zoeken. Op die manier bouw je in feite een kennisdatabase op. Een kennisdatabase kun je ook bouwen via een gezamenlijk blog of wiki.
Ook zijn er omgevingen waarin je projecten kunt beheren, inclusief planning, taken en projectdocumenten. Een groot voordeel daarvan is bovendien dat alle kennis en communicatie op één plek gecentreerd is en een project niet meer hoeft te leiden tot een enorme e-mailstroom (video).
Het nieuwe opleiden voor de toekomst?
Ik vind deze ontwikkeling van social learning ongelooflijk interessant. Hier komen drie onderwerpen samen die mij al jarenlang intrigeren: Kennisdeling, performance support en het gebruik van online leeromgevingen. Het is alsof de puzzelstukjes op hun plaats vallen. Op deze manier wordt social learning autonoom (zelfgestuurd), on demand en iets dat continu doorgaat. Precies zoals ik leren zie. Inclusief het ongestructureerde karakter.
Als onderwijskundige houd ik er natuurlijk van om informatie gestructureerd aan te bieden, maar de vorming van kennis is ongestructureerd en ‘messy’. De informatie dringt niet door op de manier en in de volgorde dat het wordt aangeboden, en daarom moet je iets gemakkelijk terug kunnen zoeken, opnieuw kunnen bekijken, uitproberen, reflecteren en erover discussiëren. Wat mij betreft geldt dat zowel op school als tijdens je verdere professionele en persoonlijke ontwikkeling.
Wil jij ook social learning?
Wat vind jij van deze ontwikkeling om leren minder formeel te laten plaatsvinden en meer te zoeken naar mogelijkheden om zelfstandig en van elkaar te leren tijdens het werken? Bepaal jij ook het liefst zelf wat, waar, wanneer en van wie je leert? Vind je de resultaten van het onderzoek van Jane Hart herkenbaar?
Laat het weten door hieronder een reactie achter te laten.
